Keyfiyyətli bal xarlanarmı? Xarlanmış bal yaxşıdır, yoxsa xarlanmamış? Balın xarlanması onun keyfiyyətinə təsir edirmi?
Əminik ki, bir çoxlarınız nə vaxtsa belə suallar qarşısında cavabsız qalmısınız. Təbii haldır!
Təəssüflər olsun ki, çox az insan xarlanmış bal barədə dəqiq informasiyaya malikdir. Yuxarıda qeyd edilmiş cavabı sizə çətin gələn suallardan qurtulmağın yolu bu istiqamətdə araşdırma etməkdir. Bütün bunları nəzərə alaraq, balın xarlanmasının səbəbi, bu prosesin balın keyfiyyətinə təsiri olub-olmadığı barədə əsaslı fikirlərimizi sizinlə bölüşmək istədik.
Gəlin yuxarıdakı sualların cavabını tapmaq üçün belə bir sualla araşdırmamıza başlayaq: Balın xarlanmasının səbəbi nədir? Maraqlıdır, deyilmi? Səbəbləri araşdıraq:
Məlumdur ki, arılar müxtəlif növ çiçəklərdən şirə toplayır. Nektar adlandırdığımız bu şirənin tərkibində sadə (fruktoza və qlükoza) və mürəkkəb (saxaroza, maltoza, melibioza, rafinoza) şəkərlər mövcuddur. Fruktoza (30% – 44%) və qlükoza (25% – 40%) balın tərkibindəki iki əsas şəkər növüdür. Bu iki əsas monosakkarid arasındakı balans xarlanmanın əsl səbəbidir. Fruktoza ilə müqayisədə, qlükozanın suda həll olma qabiliyyəti zəifdir. Əlbəttə ki, nektarın tərkibində su da olur (40%-90%).
Pətəkdə bir qism arılar var ki, onlar nektarın toplanması dövründə passiv olurlar və ilk baxışdan tənbəl arı təəssüratı yaradırlar. Amma bu arıların balın hasil olmasında çox əhəmiyyətli funksiyası vardır. Həmin “tənbəl” arıların kimyəvi laboratoriya vəzifəsini icra edən çinədanlarında fermentlərin təsiri ilə saxaroza qlükoza və fruktozaya parçalanır. Əgər balın tərkibində qlükozanın miqdarı çox olarsa, xarlanma tez başlayır. Bunu da qeyd edək ki, balın xarlanması (kristallaşması) müxtəlif formada baş verə bilər. Müxtəlif bal növlərində kristalın ölçüsü də müxtəlif olur. Balın daha tez xarlanması tərkibindəki kristalların daha yaxşı olmasının göstəricisidir.
Bir çoxları düşünür ki, balın xarlanması onun keyfiyyət göstəricisinin aşağı olması və təbii olmamaması ilə əlaqədardır. Elə bu səbəbdən də əksər insanlar xarlanmış bal almaqdan imtina edirlər. Yuxarıda qeyd edilənlərə əsəsən məlum oldu ki, balın xarlanması tamamilə təbii prosesdir və tərkibindəki çiçəklərdən, saxlanma şəraitindən asılı olaraq gec və ya tez baş verir. Bu nəticəyə gələ bilərik ki, əksinə, xarlanmış bal daha keyfiyyətli və təbiidir. Bəzən xarlanmanın qarşısını almaq məqsədilə bala şəkər qatılır və ya yüksək dərəcədə qızdırılır. Bu zaman bal uzun müddət xarlanmır. Lakin unutmayaq ki, bu vasitə ilə də əlavə təsirlər nəticəsində balın keyfiyyət göstəricisi aşağı düşür və təbiiliyini itirir.
Çox güman ki, ağlınızdan belə bir fikir keçdi :“Görəsən, balın tez xarlanmasının qarşısını almaq üçün hansı üsullardan istifadə etmək olar?” Gözəl fikirdir!
Balın xarlanmasını gecikdirmək üçün saxlanma şəraitinə diqqət yetirmək lazımdır. Yaxşı olardı ki, otaq şəraitində, günəş işığından kənar yerlərdə saxlansın. Unutmayaq, əgər bal soyuq şəraitdə saxlanılarsa, daha tez xarlayar.
Xarlanmış balı yenidən maye halına qaytarmaq istəyirsiniz? Bunun üçün ən yaxşı vasitə balı içində isti su olan qaba qoymaq və əriməsini gözləməkdir. Lakin bu zaman diqqətli olmaq lazımdır: bal qaynamamalı və ya yanmamalıdır. Min bir dərdin dərmanı olan bu təbii dostumuzu qorumaq lazımdır ki, tərkibindəki faydalı maddələri itirməsin.
Beləliklə, sizinlə birgə xarlanmış balın keyfiyyətsiz olduğu fikirlərinə son qoyduq. Ümid edirik ki, yuxarıda qeyd edilmiş sualların cavabını tapa bildiniz. İnsan orqanizminə sonsuz sayda faydaları olan gözəl nemət – bal haqqında ətraflı informasiya əldə etməliyik ki, faydalarından da daha səmərəli və düzgün şəkildə yararlana bilək!
